W sobotę 2 maja 2015 roku wrześnianie obchodzili 167. rocznicę bitwy pod Sokołowem. Z tej okazji w kościele farnym we Wrześni o godzinie 16.00 została odprawiona msza święta. Po mszy świętej uczestnicy uroczystości  na czele z Wrzesińską Orkiestrą Dętą, pocztami sztandarowymi, samorządowcami, członkami organizacji społecznych, harcerzami, przemaszerowali na dalszą część uroczystości pod sokołowski pomnik.

 Na miejscu uroczystości pod pomnikiem w Sokołowie został odczytany referat okolicznościowy  a uczniowie Zespołu Szkół Społecznych w Grzybowie wykonali część artystyczną.   ( Tekst referatu zamieszczamy poniżej )

 Następnie delegacje złożyły pod pomnikiem wiązanki kwiatów oraz odśpiewano Rotę.

 Na zakończenie członkowie Kurkowego Bractwa Strzeleckiego we Wrześni wykonali symboliczny salut armatni.

 Organizatorami uroczystości byli: Burmistrz Wrześni, Wrzesińskie Towarzystwo Kulturalne, oraz Towarzystwo Unia Wrześnian.

 Tutaj znajdziesz zdjęcia z uroczystości.

 Inne media pisały o naszej uroczystości:

 NowaWrześnia - Uroczysty przemarsz z Wrześni do Sokołowa

 Rys historyczny wydarzeń Wiosny Ludów w Wielkopolsce – 1848 rok.

W 1772 roku między innymi na skutek słabnącej pozycji króla Polski, przywilejów nadawanych szlachcie, za sprawą wolnej elekcji, liberum veto, zniszczeń wojennych XVII stulecia oraz ingerencji państw ościennych, doszło do I rozbioru Rzeczypospolitej. Autorzy konstytucji majowej z 1791 roku próbowali doprowadzić do odrodzenia naszego państwa, niestety konsekwencjami jutrzenki majowej były kolejne konwencje rozbiorowe, w efekcie czego, w 1795 roku Rzeczypospolita zniknęła z mapy Europy.

Wielkopolska dostała się pod panowanie pruskie w I i w II rozbiorze. Część Polaków nie pogodziła się z utratą niepodległości, wyjeżdżała za granicę, między innymi do Francji by tam wstępować w szeregi armii napoleońskiej. W 1797 roku z Polaków walczących u boku armii generała Napoleona I utworzono Legiony Polskie. Dowódcą ich został Jan Henryk Dąbrowski blisko związany z ziemią wrzesińską albowiem zamieszkiwał majątek w Winnej Górze pod Miłosławiem. Warto dodać, że jednym z uczestników odysei legionowej był Amilkar Kosiński, szlachcic z Targowej Górki.

Właśnie w dobie napoleońskiej miała miejsce próba restytucji Rzeczypospolitej. W 1807 roku powstało Księstwo Warszawskie w granicach, którego znalazła się Wielkopolska. Niestety w 1815 roku na skutek upadku władzy cesarza Napoleona, Wielkopolska ponownie dostała się pod jarzmo zaborcy.

Pierwszym zrywem niepodległościowym, w którym uczestniczyli Wielkopolanie, wrześnian nie wyłączając, było powstanie listopadowe. Na wieść o wybuchu zrywu niepodległościowego 1830 roku, wikary wrzesińskiego kościoła farnego Walerian Breański wstąpił do pułku strzelców, z którym brał udział w bitwach pod Wawrem, Tykocinem, Grochowem i Ostrołęką.

W 1848 roku, na wieść o wybuchu rewolucji w Berlinie, w Poznaniu został utworzony przez Polaków Komitet Narodowy. Jego celem było pozyskanie ustępstw władz pruskich wobec ludności polskiej Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Wielkopolscy działacze pragnęli uzyskać autonomię prowincji. Odzyskanie pełnej niepodległości państwa polskiego było planem dalekosiężnym, którego integralnym elementem miała być wojna z Rosją.

Analogicznie do centralnego Komitetu Narodowego zaczęły powstawać lokalne komitety w miastach prowincji poznańskiej. We Wrześni powstał Komitet Powiatowy na czele którego stanęli: hrabia Edward Poniński, proboszcz Józef Śmiełowski oraz przedstawiciele lokalnych przedsiębiorców. Wydarzenia określone później mianem Wiosny Ludów zaczęły nabierać tempa. W wyniku pertraktacji działaczy poznańskich władze pruskie zgodziły się na reorganizację prowincji poznańskiej oraz utworzenie korpusu polskiego mającego wziąć udział w planowanej wojnie z Rosją. Organizacją polskiej siły zbrojnej zajął się działający w Poznaniu Wydział Wojenny. Na jego czele stanął Ludwik Mierosławski. W powiecie wrzesińskim organizacją wojska zajęli się Władysław Kosiński i Jan Nepomucen Słupecki. Odziały wojskowe Wielkopolan zostały skupione w czterech obozach - we Wrześni, Książu, Pleszewie i Środzie. Dowódcą obozu we Wrześni został Józef Bonawentura Garczyński. Naprędce powstały garnizon wrzesiński liczył 2.500 żołnierzy i spośród pozostałych zgrupowań był najliczniejszym.

Tymczasem król Prus Fryderyk Wilhelm IV po zdławieniu rewolucji w Berlinie nie miał zamiaru respektować ustaleń ze stroną polską, nie chciał również spełnić naczelnego postulatu Polaków jakim była autonomia Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W związku z powyższym władca Prus nakazał generałowi Ferdynandowi Colombowi przygotować się do pacyfikacji powstałych w Wielkopolsce oddziałów wojsk polskich.

Kiedy 1 kwietnia 1848 roku Komitet Narodowy proklamował dekret o nadaniu chłopom ziemi ( w celu pozyskania ich do powstania ), rząd pruski uznał to za przekroczenie kompetencji a generał Ferdynand Colomb ogłosił w Poznaniu stan wojenny dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Oznaczało to między innymi zakaz posiadania broni, tak więc ogłoszenie stanu wojennego decyzją godziło bezpośrednio w polskie obozy wojskowe. 11 kwietnia w Jarosławcu podpisano ugodę między Polakami a Prusakami. Jej naczelnym postanowieniem było zmniejszenie liczby polskich obozów wojskowych w zamian za przekazanie administracji prowincji w ręce polskiego Komitetu Narodowego. Szlachta polska ugodę przyjęła z ulgą, natomiast żołnierze stacjonujący w obozach uznali ją za zdradę. Zarzut zdrady słany był pod adresem poznańskiego działacza niepodległościowego, sygnatariusza ugody jarosławieckiej - Karola Libelta.

Niebawem generał Leopold Wedell zażądał od naczelnika wrzesińskiego obozu Józefa Garczyńskiego i jego wojsk opuszczenia miasta. W związku z tym obóz wojskowy został przeniesiony do Nowego Miasta nad Wartą. Zanim jednak do tego doszło we Wrześni wybuchły rozruchy, między innymi doszło do pogromu Żydów. Rozruchy wszczęte przez Polaków spowodowały reakcję władz pruskich. W krótkim czasie Prusacy przystąpili do rozwiązywania lokalnych komitetów powstałych na gruncie wrzenia rewolucyjnego w Berlinie.

W tym samym czasie, w Miłosławiu, na zebraniu delegatów polskich obozów wojskowych zapadła decyzja o podjęciu walki zbrojnej z Prusakami. Na głównodowodzącego sił polskich powołany został Ludwik Mierosławski.

29 kwietnia 1848 roku doszło do starcia w Książu. Tamtejszy obóz został przez siły wroga rozbity a Prusacy spalili miasto mordując przy tym rannych. Dzień później stoczono bitwę w Miłosławiu, zakończoną dla Polaków zwycięstwem. Po nim Ludwik Mierosławski postanowił udać się z oddziałami wojskowymi do Gniezna celem zdobycia pruskiego arsenału broni. Droga do Gniezna wiodła przez Wrześnię i Sokołowo.

2 maja pod Sokołowem doszło do konfrontacji wojsk polskich i pruskich. Liczebność wojsk obu stron była porównywalna i liczyła około 2500 żołnierzy. Polscy żołnierze zajęli pozycje po obu stronach drogi do Gniezna, Prusacy zaś sokołowski folwark. Bitwa rozpoczęła się od wymiany ognia artyleryjskiego. Kiedy wojska polskie wdarły się na teren folwarku, zostały otoczone przez Prusaków i zmuszone do kapitulacji. Konsekwencją poddania się było zamknięcie polskich powstańców w stodole i podpalenie jej. Wszyscy uwięzieni Polacy spłonęli. Po egzekucji wojska pruskie wycofały się w kierunku Gulczewa. W bitwie pod Sokołowem zginęło 120 Polaków, 112 zostało rannych. W wyniku odniesionych ran we wrzesińskim lazarecie zmarło 39 polskich żołnierzy. Bitwa pod Sokołowem nazywana w historiografii także bitwą pod Wrześnią była ostatnim starciem w Wielkopolskiej Wiośnie Ludów. W kolejnych dniach na skutek konfliktu Ludwika Mieroławskiego z jego oficerami odziały polskie uległy rozproszeniu.

Ostatnim aktem Wiosny Ludów w Wielkopolsce było podpisanie 9 kwietnia 1848 roku aktu kapitulacji wojsk polskich w Bardzie. Dokument ze strony polskiej podpisany został przez generała Brzeżańskiego. Odbierającym kapitulację był pruski generał Leopold Wedell.

                                                                         Opracował:  Rafał  Szamburski